Nuestra pluriculturalidad y
nuestra lengua materna.
EL PICAFLOR Y LA CULEBRA
WINCHUSWAN MACHAQWAY
Qunchuukushchaw Qullanan Pinkush
nishqan allaapa uunayna markachaw kawayaanaq ishkay allaapa kuyanaquq
yanakikuna, winchuswan machaqway, paykuna kashqan mikuyllata ishkan mikuyaq,
kasqan qatallawan quñuukuyaq hina kikinkunapura taapanakuyaq. Hukpin hunaq
Musna mayuman yakuta ashir aywaykaayaptin, winshnusqa mana hamay yachaynin
kayninwan paarir uqraqakuykurqan hacha hacha rurinchaw. Machaqway ullpanashqa yanakinta
ashir churakaanaq. Winchuspis hina chaynaw ruranana. Ashinakuyaanaq rara
waripampachaw, chawpi waripampachaw, hawa waripampachawpis; kuntunqachaw,
pumatsakachaw, marka markachaw,
tarinakuyaqtsu.
Winchus tapukuq chawinpiqwan
waripa awkinninkunata, pipis imatapis musyaqtsu. Ampichaw aywaykaptinna
machaqwayqa Musna mayu kuchullanlla ashita churapukarqa, yaku huk markakunapa
aywaqta qatir allaapa karupakurinaq mana makushllapa hachamarkaman chaarinah,
tsaychaw rikanah arashkunata, asillukunata, hawarkunata, hina hatusaq
qirukunata kuyay yanaqinta tarirqantsu. Tsaynam mama qucha patak markachaw
ashiita churapukarqan mama quchawaman ayway yakuta qatir aywarqan tsaychaw
rikanaq hatusaq tapsayuq pishqukunata tukuy tukuy challwakunata, tsaychawpis
yananqinta tarinaqtsu utishqana allaapa achachapakushqana hallqaman
aywakuykunaq yurah hirkapapis yana hirkapapis, tsaynaw Kunchukusman chaarinaq.
Kawish hatun uchukuchu yanaqinpa purunkunata taririrna ullpaakurkunaq ¿Piraq
yanaqillaa winchusta mikukurqun, ninaq. Tsaynaw naninpa aywakurkan allaapa
ashiwan utishqa hina llakikushqa. Inti hiqar aywaraykaptinna Qullana Pinkush
markaman chaarinaq huk awkis qiru hananchaw ullpanashqa wakakuykaqta rikaarinaq
yanaqllanta imanir waqanki nir tapunaq –Chakiitam pakirquu- nir winchus
yaskinaq. Machaqway kushishqa tikrarinaq yanaqinta tarirkur. Amana llakikuytsu,
waqaynapistsu apamuu, hacha markapita mama qucha pataq markapitawan hallqa
marka hanpikunatam, tsaykunawan hanpishqayki. Tsaypita patsa kushi kushi
kuyaylla markankunachaw kawakuyan.
FUENTE: Margoth Huerta Araujo
